ေက်းဇူးေတာ္ရွင္
မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ စက္ဝိုင္းေဒသနာ
(လကၤာေဆာင္ပုဒ္) = မူလႏွစ္ျဖာ၊ သစၥာႏွစ္ခု၊ ေလးခုအလႊာ၊ အဂၤါတစ္ဆယ့္ႏွစ္ပါး၊ တရားကိုယ္မ်ားႏွင့္ သံုးပါးအစပ္၊ ႏွစ္ရပ္မူလ၊ ဝဋ္သံုးဝႏွင့္၊ ကာလသံုးျဖာ၊ ျခင္းရာႏွစ္ဆယ္၊ ဤရွစ္သြယ္ကို၊ အလြယ္က်က္မွတ္၊ သိေစအပ္သည္၊ သံသရာမွ လြတ္ေၾကာင္းတည္း။
အဝိဇၨာႏွင့္ တဏွာရင္းခံ၊ ဥပါဒါန္၊ ကံေၾကာင့္ ရုပ္နာမ္ေပၚ၊ အပင္မွမ်ိဳး၊ မ်ိဳးမွအပင္၊ အမွ်င္မျပတ္၊ ဆက္စပ္သည့္ဟန္၊ ကံေၾကာင့္နာမ္ရုပ္၊ နာမ္ရုပ္ေၾကာင့္ကံ၊ အဖန္ဖန္ျဖစ္ျပန္နည္းအေလ်ာ္၊ ျဗဟၼာ - သိၾကား၊ စသည္မ်ားက ထင္ရွားျပဳျပင္၊ စီရင္ဖန္ဆင္း၊ အေၾကာင္းရင္းေၾကာင့္၊ လူနတ္မ်ားစြာ၊ သတၱဝါတို႔၊ ျဖစ္လာရမႈ၊ မဟုတ္ဟု၊ ဉာဏ္ျဖင့္ရႈ၍ေမွ်ာ္။
ခႏၶာ (၅) ပါး
၁။ ရူပကၡႏၶာ … … ေဖာက္ျပန္မႈ သေဘာတရားအစု (ရုပ္ - ၂၈ ပါး)
၂။ေဝဒနာကၡႏၶာ … … ေကာင္း၊ မေကာင္း ခံစားမႈ သေဘာတရားအစု (ေဝဒနာ)
၃။သညာကၡႏၶာ … … မွတ္သားမႈသေဘာတရားအစု (သညာ)
၄။သခၤါရကၡႏၶာ … … ျပဳျပင္မႈသေဘာတရားအစု (ေစတသိက္ - ၅၀)
၅။ဝိညာဏကၡႏၶာ … … သိမႈ သေဘာတရားအစု (စိတ္)
ဓာတ္ (၁၈) ပါး
အာယတန (၁၂) ပါး
အခံဓာတ္ (၆) ပါး အတိုက္ဓာတ္(၆) ပါး အပြင့္ဓာတ္ (၆) ပါး
၁။ မ်က္စိအၾကည္ ၁။ အဆင္း ၁။ ျမင္စိတ္
၂။ နားအၾကည္ ၂။ အသံ ၂။ ၾကားစိတ္
၃။ ႏွာေခါင္းအၾကည္ ၃။ အနံ႔ ၃။ နံစိတ္
၄။ လွ်ာအၾကည္ ၄။ အရသာ ၄။ စားစိတ္
၅။ ကိုယ္အၾကည္ ၅။ ေတြ႔ထိစရာ ၅။ ယားနာေကာင္းစိတ္
၆။ စိတ္ (ဘဝင္စိတ္) ၆။ ႀကံေတြးစရာ ၆။ ေတြးေတာစိတ္
သစၥာ (၄) ပါး
၁။ ဒုကၡသစၥာ … ဆင္းရဲျခင္းအမွန္တရား၊ျဖစ္ဒုကၡ-ပ်က္ဒုကၡ ပိုင္းျခားသိရမည့္တရား။
၂။ သမုဒယသစၥာ … ဒုကၡျဖစ္ေၾကာင္းအမွန္တရား၊(တဏွာ-ေလာဘ) ပယ္ရမည့္တရား။
၃။ နိေရာဓသစၥာ … ဒုကၡခပ္သိမ္းခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာအမွန္ (နိဗၺာန္) မ်က္ေမွာက္ျပဳရမည့္တရား။
၄။ မဂၢသစၥာ … ဒုကၡသစၥာ၏ ခ်ဳပ္ေၾကာင္း၊ သမုဒယသစၥာကိုပယ္ေၾကာင္း၊
နိေရာဓသစၥာကို မ်က္ေမွာက္ျပဳေၾကာင္း၊
အက်င့္မွန္တရား (မဂၢင္ ၈ ပါး ) ပြားမ်ားရမည့္တရား။
ေလာကီမဂၢင္ (၅) ပါး ရႈဉာဏ္တရား
သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤပၸ -ပညာမဂၢင္ (၂) ပါး ။
သမၼာဝါယာမ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓိ -သမာဓိမဂၢင္ (၃) ပါး ။
ေလာကုတၱရာ မဂၢင္ (၈) ပါး
သမၼာဒိ႒ိ သမၼာသကၤပၸ - ပညာမဂၢင္ (၂) ပါး ။
သမၼာဝါယာမ သမၼာသတိ သမၼာသမာဓိ - သမာဓိမဂၢင္ (၃) ပါး ။
သမၼာဝါစာ သမၼာကမၼႏ ၱ သမၼာအာဇီဝ - သီလမဂၢင္ (၃) ပါး ။
စိတၱာႏုပႆနာ ရႈပြားနည္း
အျပင္ဧည့္သည္စိတ္ (၅) ခု အတြင္းဧည့္သည္စိတ္ (၆) ခု
၁။ ျမင္စိတ္ ၁။ ေလာဘစိတ္
၂။ ၾကားစိတ္ ၂။ ေဒါသစိတ္
၃။ နံစိတ္ ၃။ ေမာဟစိတ္
၄။ စားစိတ္ ၄။ အေလာဘစိတ္
၅။ ယား၊ နာ၊ ေကာင္းစိတ္ ၅။ အေဒါသစိတ္
၆။ ေတြးေတာစိတ္
၁။ ေလကိုထုတ္ေသာစိတ္ ၂။ ေလကိုသြင္းေသာစိတ္ အိမ္သည္စိတ္ ၂-ခု။
ရႈပြားပံုရႈနည္းစနစ္မွာ - အိမ္သည္စိတ္ (၂) ခုကို အရင္းခံထား၍ မည္သည့္စိတ္ေပၚေပၚ၊
ေပၚတိုင္းေပၚတိုင္း ျဖစ္ပ်က္မလြတ္ေအာင္ ရႈရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
ေဝဒနာႏုပႆနာ ရႈပြားနည္း
စိတ္ႏွင့္ေဝဒနာသည္ ျဖစ္အတူ ပ်က္အတူ သဟဇာတ တရားမ်ား ျဖစ္သည္။
အျပင္ဧည့္သည္ ေဝဒနာ (၆) ခု
၁။ ဥေပကၡာ ေဝဒနာသည္ … မ်က္လံုးမွာ ေပၚသည္။
၂။ ဥေပကၡာ ေဝဒနာသည္ … နားမွာ ေပၚသည္။
၃။ ဥေပကၡာ ေဝဒနာသည္ … ႏွာေခါင္းမွာ ေပၚသည္။
၄။ ဥေပကၡာ ေဝဒနာသည္ … လွ်ာမွာ ေပၚသည္။
၅။ သုခ ေဝဒနာသည္ … ကိုယ္ေပၚမွာ ေပၚသည္။
၆။ ဒုကၡ ေဝဒနာသည္ … ကိုယ္ေပၚမွာ ေပၚသည္။
အထက္ပါေဝဒနာမ်ားကို အျပင္ဧည့္သည္ (၆) ခုဟု ေခၚသည္။
အတြင္းဧည့္သည္ ေဝဒနာ (၃) ခု
၁။ ေသာမနႆ ေဝဒနာသည္ … စိတ္မွာ ေပၚသည္။
၂။ ေဒါမနႆ ေဝဒနာသည္ … စိတ္မွာ ေပၚသည္။
၃။ ဥေပကၡာ ေဝဒနာသည္ … စိတ္မွာ ေပၚသည္။
အထက္ပါေဝဒနာမ်ားကို အတြင္းဧည့္သည္ (၃) ခုဟု ေခၚသည္။
အိမ္သည္ ေဝဒနာ (၃) ခု
၁။ သားေရး၊ သမီးေရး၊ စီးပြားေရးမွစ၍ အရပ္ရပ္ အဆင္ေျပေနေသာအခါ (ဝင္ေလ-ထြက္ေလကို)
ေသာမနႆ ေဝဒနာႏွင့္ ရွဴရႈိက္ေနသည္။
၂။ သားေရး၊ သမီးေရး၊ စီးပြားေရးမွစ၍ အရပ္ရပ္ အဆင္မေျပသည့္အခါ (ဝင္ေလ-ထြက္ေလကို)
ေဒါမနႆ ေဝဒနာႏွင့္ ရွဴရႈိက္ေနသည္။
၃။ တစ္ခါတစ္ရံ (ဝင္ေလ-ထြက္ေလကို) ေသာမနႆလည္းမဟုတ္၊ ေဒါမနႆလည္း မဟုတ္၊
ဥေပကၡာေဝဒနာႏွင့္ အမွတ္မထင္ ရွဴရႈိက္ေနသည္။
အထက္ပါေဝဒနာမ်ားကို အိမ္သည္ဟု ေခၚသည္။
ေဝဒနာႏုပႆနာ ရႈရာ၌ ေပၚသည့္အခ်ိန္၊ ေပၚသည့္ေနရာကို ေစာင့္၍ ရႈရမည္ ျဖစ္သည္။ ေဝဒနာ သည္ ဒြါရ (၆) ေပါက္၌ အၿမဲျဖစ္ေနသည္။ မျဖစ္သည့္အခါမရွိ၊ ဖႆ ျဖစ္တိုင္းေဝဒနာ ျဖစ္သည္။ ေဝဒနာကိုရႈရာ၌ နာမွ က်င္မွ ေဝဒနာမဟုတ္ပါ။ နာမႈက်င္မႈ မခံသာသည့္ေဝဒနာရွိသလို၊ နာမႈ က်င္မႈ ေပ်ာက္ကင္းၿပီး ခံသာသည့္ ေဝဒနာလည္းရွိသည္။ ခံသာသည္လည္း မဟုတ္၊ မခံသာသည္လည္းမဟုတ္၊ အလယ္အလတ္ အမွတ္မဲ့ ခံစားမႈ ေဝဒနာမ်ိဳးလည္းရွိသည္။ စိတ္ႏွင့္ေဝဒနာသည္ သဟဇာတ တရားျဖစ္၍ စိတ္ျဖစ္တိုင္း ေဝဒနာျဖစ္သည္။ ေဝဒနာသည္ ေပၚလည္းေပၚသည္၊ ပ်က္လည္းပ်က္သည္၊ ေဝဒနာႏွင့္ငါ - မေရာေစႏွင့္၊ ေဝဒနာ ခြာ၍ အနိစၥျမင္ေအာင္ၾကည့္၊ အနိစၥေတြ႔မွ လမ္းမွန္က်မည္။
(ဤကား အက်ဥ္းခ်ဳပ္သိရံုမွ်သာ ျဖစ္သည္။)
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ စက္ဝိုင္းေဒသနာႏွင့္ ပူးတြဲ၍ ၾကည့္ရႈေလ့လာပါ။
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ အႏုလံုပါဠိ
အဝိဇၨာပစၥယာ သခၤါရာ၊ သခၤါရပစၥယာ ဝိညာဏံ၊ ဝိညာဏပစၥယာ နာမရူပံ၊ နာမရူပ ပစၥယာ သဠာယတနံ၊ သဠာယတနပစၥယာ ဖေႆာ၊ ဖႆပစၥယာ ေဝဒနာ၊ ေဝဒနာပစၥယာ တဏွာ၊ တဏွာပစၥယာ ဥပါဒါနံ၊
ဥပါဒါနပစၥယာ ဘေဝါ၊ ဘဝပစၥယာ ဇာတိ၊ ဇာတိပစၥယာ ဇရာမရဏံ၊ေသာက ပရိေဒဝ ဒုကၡ
ေဒါမနႆုပါယာသာ သမ ၻဝႏိ ၱ၊ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡကၡႏၶႆ သမုဒေယာ ေဟာတိ။
ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ပဋိလံုပါဠိ
အဝိဇၨာယ ေတြဝအေသသ ဝိရာဂ နိေရာဓာ သခၤါရနိေရာေဓာ၊သခၤါရနိေရာဓာ ဝိညာဏနိေရာေဓာ၊
ဝိညာဏနိေရာဓာ နာမရူပနိေရာေဓာ၊ နာမရူပနိေရာဓာ သဠာယတနနိေရာေဓာ၊ သဠာယတနနိေရာဓာ
ဖႆနိေရာေဓာ၊ ဖႆနိေရာဓာ ေဝဒနာနိေရာေဓာ၊ ေဝဒနာနိေရာဓာ တဏွာနိေရာေဓာ၊ တဏွာနိေရာ
ဓာ ဥပါဒါနနိေရာေဓာ၊ ဥပါဒါနနိေရာဓာ ဘဝနိေရာေဓာ၊ ဘဝနိေရာဓာ ဇာတိနိေရာေဓာ၊ ဇာတိနိေရာဓာ
ဇရာမရဏံ၊ ေသာက ပရိေဒဝ ဒုကၡ ေဒါမနႆုပါယာသာ နိရုဇၥ်ႏိ ၱ၊ ဧဝေမတႆ ေကဝလႆ ဒုကၡ
ကၡႏၶႆ နိေရာေဓာ ေဟာတိ။
၁။ မူလႏွစ္ျဖာ … … အဝိဇၨာ၊ တဏွာ။
၂။ သစၥာႏွစ္ခု … … သမုဒယသစၥာ၊ ဒုကၡသစၥာ။
၃။ ေလးခုအလႊာ … … အတိတ္အေၾကာင္းတစ္လႊာ၊ ပစၥဳပၸန္အက်ိဳးတစ္လႊာ။
ပစၥဳပၸန္အေၾကာင္းတစ္လႊာ၊ အနာဂတ္ အက်ိဳးတစ္လႊာ။
၄။ အဂၤါတစ္ဆယ့္ႏွစ္ပါး … … အဝိဇၨာ, သခၤါရ, ဝိညာဏ္ , နာမ္ရုပ္, သဠာယတန, ဖႆ,
ေဝဒနာ, တဏွာ, ဥပါဒါန္ ,ဘဝ ,ဇာတိ , ဇရာမရဏ။
၅။ သံုးပါးအစပ္ … … သခၤါရႏွင့္ ဝိညာဏ္တစ္စပ္၊ ေဝဒနာႏွင့္ တဏွာတစ္စပ္၊ ကမၼဘဝႏွင့္ ဇာတိ
တစ္စပ္။ ။ တစ္နည္း အတိတ္အေၾကာင္းႏွင့္ ပစၥဳပၸန္ အက်ိဳးတစ္စပ္၊
ပစၥဳပၸန္အက်ိဳးႏွင့္ ပစၥဳပၸန္အေၾကာင္း၊ သို႔မဟုတ္ အနာဂတ္ျဖစ္ေၾကာင္း တစ္စပ္၊
ပစၥဳပၸန္အေၾကာင္း၊ သို႔မဟုတ္ အနာဂတ္ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ အနာဂတ္အက်ိဳးတစ္စပ္။
၆။ ဝဋ္သံုးဝႏွင့္ … … ကိေလသဝဋ္သံုးပါး … အဝိဇၨာ တဏွာ ဥပါဒါန္
ကမၼဝဋ္ႏွစ္ပါး … သခၤါရ ကမၼဘဝ
ဝိပါကဝဋ္ရွစ္ပါး … ဝိညာဏ္ နာမ္ရုပ္ သဠာယတန ဖႆ
ဇာတိ
ေဝဒနာ ဇရာမရဏ
ဥပပတၱိဘဝ
မွတ္ခ်က္ (ျဖစ္စဥ္ - ဇာတိ၊ ဥပပတၱိဘဝ၊ ဇရာမရဏ၊ ေဟာစဥ္ - ဇာတိဇရာမရဏ ဥပပတၱိဘဝ)
၇။ ကာလသံုးျဖာ … … လြန္ေလၿပီးေသာ အတိတ္ကာလ၊ ယခုျဖစ္ဆဲ ပစၥဳပၸန္ကာလ၊
ေနာင္ျဖစ္လတၱံ႕ေသာ အနာဂတ္ကာလ။
၈။ ျခင္းရာႏွစ္ဆယ္ … …
အတိတ္အေၾကာင္းအျခင္းအရာ ငါးပါး … (အဝိဇၨာ သခၤါရ တဏွာ ဥပါဒါန္ ဘဝ)
ပစၥဳပၸန္အက်ိဳး အျခင္းအရာ ငါးပါး … (ဝိညာဏ္ နာမ္ရုပ္ သဠာယတန ဖႆ ေဝဒနာ)
ပစၥဳပၸန္အေၾကာင္း အျခင္းအရာ ငါးပါး … (တဏွာ ဥပါဒါန္ ဘဝ အဝိဇၨာ သခၤါရ)
အနာဂတ္အက်ိဳး အျခင္းအရာ ငါးပါး … (ဝိညာဏ္ နာမ္ရုပ္ သဠာယတန ဖႆ ေဝဒနာ)
